Thursday 6 February 2014

Governu Prioritiza Kooperativa iha Timor-Leste


Lospalos - José Monteiro, Apolo França da Silva, Cesaltino Carvalho no Carolino dos Santos bainhira loke asembleia jerál membru kooperativa FINI( Foto Roger-MO-SEIK).


Sekretáriu Estadu Indústria no Kooperativa liuhosi nia Xefe Gabinete  Apolo França da Silva no Asesór Cesaltino Carvalho partisipa Asembleia Jerál Membru Kooperativa Fuan Ida Neon Ida (FINI), Lospalos, 27 Janeiru 2014 foin lalais, hodi observa direita obstakúlu no progresu ba iha kooperativa produsaun ne’e. Kooperativa Fini hanesan kooperativa ne’ebé nia aktividade kobre produsaun  sabaun ijiéne no negósiu, ne’ebé iha tinan 2003 hetan treinamentu husi Alliance for Medical Care in East Timor (AFMET). Organizasaun ne’e harii husi Governu Japaun ho objetivu atu fó tulun ba Governu Timor-Leste iha área saude komunitária.
 

Hafoin hetan treinamentu husi organizasaun refere, Governu Timor-Leste liuhosi Sekretária Estadu Indústria no Kooperativa iha tinan 2013 fó mós asisténsian 2000,00 USD ba iha kooperativa ne’e, liuhosi orsamentu subvensaunpúblika ne’ebé Estadu aloka ba iha Minsitériu Komérsiu Indústria no Ambiente, hodi fó kbiit ba kooperativa kontinua hala’o nia aktividade. “Governu Timor-Leste iha periódu governasaun ne’e ta’u prioridade a’as ba iha setór kooperativa, hatudu iha estrutura Kintu Governu Konstitusionál, estabelese mós Sekretária Estadu Indústria no Kooperativa ne’ebé tutela ba iha Ministériu Komérsiu Indústria no Ambiente.”Apolo hateten. “MCIA iha komitmentu atu promove duni Kooperativa iha Timor-Leste, kooperativa hahu moris ona, kooperativa hanesan modelu ideálba dezenvolve ekonomia familia, tanba ne’e ami mai atu haree oinsá Asembleia Jerál Membru FINI iha tinan ne’e.Ita tau prioridade ba kooperativa sira iha Timor – Leste hodi sira bele muda situasaun moris povu nian iha Timor-Leste. ”


Iha tinan 2014, Estadu aloka mós biliaun ida ba ministériu ne’e hodi kontinua hakbiit kooperativa sira ne’ebé eziste. Tan ne’e, xefe gabinete husu kooperativa sira atu aproveita biban hodi asesu ba fundu ne’e. Maibé la’ós atu kria mentalidade dependente ba iha Estadu tanba kooperativa tenke moris husi sira –nia aktividade rasik. Ho razaun sira-ne’e, Sekretária Estadu Indutria no Kooperativa kontinua fo atensaun liuhosi koopera ho autoridade lokál hanesan xefe suku no administrador, atu sira maka sai autór prinsipál ba akompañamentu, monitorizasaun no avalisaun ba progresu no movimentu kooperativa sira iha Distritu ida-idak ne’ebé sira haknaar an ba.


Reprezentante Administradór Lospalos José Monteiru apela mós ba membru kooperativa FINI atu lori kooperativa ba oin, maibé membru sira tenke aprende sai lider di’ak para lori kooperativa ba oin, se la aprende sai lider di’ak nunka lori kooperativa ba oin. “Tenke hatudu duni katak ita boot sira fuan ida neon ida, muda ema hotu ne’ebe halibur iha kooperativa ne’e sai ida de’it.” José hateten.
 

Nia kontinua, ema harii koooperativa ne’e atu hadia moris, moris ne’e atu sai di’ak. Tanba kait ba polítika Governu liuhosi MKIA-SEIK hakarak promove kooperativa, liuhosi subsidiu ba kooperativa sira, maibé la bele kria mentalidade depedente ba subsidiu, depois bele implika ba dezafirma ezistensia kooperativa sira ihaTimor Leste. Tanba Kooperativa tenke Berdiri di Atas Kaki Sendiri. Esperiénsia mós hatudu tiha ona katak kuandu Credit Union sira iha tempu Indonézia hetan subsidiu husi Governu, depois kuandu Governu la  fo tan subsidiu, sira mate. 


Prezidente Kooperativa FINI Carolino dos Santos esplika, ohin loron kooperativa iha ona reseita hamutuk 29, 249.48 USD mai husi aktividade sira kooperativa nian hanesan produsaun sabaun no negósiu. Maske nune’e Kooperativa la soi kbiit atu haka’at liu situasaun sira hanesan distribuisaun produtu ba merkadu, asesu informasaun, no kapasitasaun. Tanba situasaun sira ne’e implika ba iha aktividade negósiu, jestaun, no dezenvolvimentu kooperativa sira iha Timor-Leste. Maske kooperativa FINI iha mehi atu hala’o nia aktividade produsaun ida integradu, ne’ebé tenke iha toos materia prima rasik ne’ebé maka halo husi membru sira, tenke iha pakoteamentu ne’ebé kualidade, no seguransa ba produsaun hodi asigura kualidade produsaun. Maibé presiza tulun hosi Governu liuhosi instánsia sira hanesan Ministériu Komérsiu Indústria no Ambiente, Ministériu Saude no Ministériu Agrikulura no Peska ba problema ne’ebé enfrenta. (MO-SEIK)

No comments:

Post a Comment