Monday 12 May 2014






Timor-Leste Presiza iha PED Setór Indústria


 
SEIK Nino Pereira hato'o nia diskursu bainhira ensera seminariu nasional, iha Timor Plaza, Dili.(foto ROger)
Ministériu Komérsiu Indústria no Ambiente liuhosi Sekretária Estadu Indústria no Kooperativa iha Kuarta kotuk (07/05) liuhosi semináriu nasionál ho tema “dezenvolvimentu indústria iha Timor-Leste” sai hanesan meius ida atu buka hetan asaun ne’ebé estrátejika ba dezenvolvimentu nasionál setór indústria tuir Planu Estrátejiku Dezenvolvimentu Nasionál Timor-Leste nian.

Ministru MKIA António da Conceição iha entrevista esplika, Timor-Leste iha futuru sei hetan investimentu boot sira iha setór indústria tuir poténsia ne’ebé nasaun ne’e iha. Ho razaun ida-ne’e, Governu Timor-Leste presiza iha preprasaun ne’ebé di’ak, liu-liu preparasaun rekursu umanu hodi simu investimentu sira-ne’e no tuir nesesidade kampu traballu nian.
“Ita hakarak dezenvolvimentu iha setór indústria ne’e tuir realidade no poténsia ne’ebé rai Timor iha, no nu’udar atu prepra rekursu umanu tuir nesesidade investidór sira nian. Tanba investimentu boot sira sei iha prezensa, hamosu kompetisaun maka’as entre timoroan ho ema estranjeiru sira.” António hateten.


Sekretáriu Estadu Indústria no Kooperativa Filipus Nino Pereira mós hatete, molok atu hakat ba simu investimentu sira boot ne’ebé atu mai, Timor-Leste presiza duni iha preprasaun ba rekursu umanu. Timor-Leste iha ona planu estrátejiku dezenvolvimentu nasionál ne’ebé inklui ona setór indústria ho baze iha setór agrikultura, turizmu no petroleu.

Maibé Governu liuhosi MKIA elabora hela planu estrátejiku nasionál ba dezenvolvimentu setór indústria. Tanba ne’e, peskiza ida ne’e lori impaktu pozetivu atu ajuda sai referénsia ba Governu Timor-Leste halo Planu Estrátejiku Dezenvolvimentu (PED) indústtria tuir poténsia no nesesidade Povu no Nasaun ba dezenvolvimentu ekonomia nasionál.   
“MKIA liuhosi Kooperasaun entre Sekretária Estadu Indústria no Kooperativa ho JICA hala’o peskiza ne’e atu hodi hatene poténsia no nesesidade iha dezenvolvimentu setór indústria iha Timor-Leste. Espera katak ida ne’e sai duni resposta ne’ebé ita hotu hakarak hodi dezenvolve ita-nia setór indústria iha futuru ne’ebé realístiku, hodi apoiu ba dezenvolvimentu ekonomia iha nasaun ne’e.” Nino hatete tan.

Peskizadór husi JICA, Hiroshi Watanabe, tuir nia observasaun katak Timor-Leste durante tinan sanulu iha mudansa maka’as iha setór indústria. Ida-ne’e hatudu sinál katak Timor-Leste iha futuru sei hetan investimentu boot iha setór oioin. Maibé presiza tebes Governu Timor-Leste no entidade relavante sira atu prepra rekursu umanu hodi hatan ba nesesidade kampu trabllu ne’ebé hamosu hosi investimentu boot sira ne’e.   
“Situasaun atuál setór Indústria iha Timor-Leste iha progresu maka’as. Projeitu boot sira hanesan supply base, Semente Baukau, Portu Tibar, Konstruksaun Estrada, no seluk hahu la’o daudauk. Aumenta demanda ba konstruksaun, otél no restaurante sira (turizmu). Diversifikasaun setór indústria hahu tiha ona; substitusaun ba importasaun – be’e-minerál, hahan-latária no bebida sira (inklui agro-indústria). Alein sira-ne’e, Timor-Leste mós prepara hela nia adezaun nu’udar membru ba ASEAN, ne’e sai mós kompetisaun boot entre empreza sira.” Watanabe hataten.

Iha semináriu nasionál ida-ne’e partisipa husi SEPFOPE, diretór nasionál sira MKIA nian, IADE, CCI-TL, CCN-TL, UNTL, DIT, IOB UNPAZ, UNDIL, TITL, ILO, KOICA, emprezáriu kuaza nain-20, no JICA nia reprezentativa. _
  

No comments:

Post a Comment