Wednesday 25 September 2013

Kooperativa Maka Alternativa Diak ba Dezenvolvimentu Ekonómiku


Serimónia entrega makina dulas kafé ne’ebé apoiu husi KSTL

Sekretáriu Estadu Indústria no Kooperativa  Nino Pereira iha sesta (06/09) foin lalais ne’e akompaña serimónia entrega makina dulas kafé ba grupu agrikultór kafé iha Distritu Maubisse, ne’ebé apoiu husi Konfederasaun Sindikatu Timor-Leste (KSTL). Sekretáriu Estadu ba komunidade sira hatete, Governu iha planu atu apoiu agrikultór kafé sira para oinsá bele hasa’e sira-nia kuantidade produsaun.  Tanba ne’e liuhosi grupu kooperativa sira ne’ebé eziste bele halibur malu hodi kontinua kultiva kafé nuudar rekursu naturál primadona ne’ebé nasaun ne’e importa barak liu ba rai liur, no nasaun sira koñese ona Timor-Leste liuhosi nia produtu ne’ebé orgániku ne’e.
 

Tanba ne’e Governu mós buka atu industrializa kafé liuhosi serbisu hamutuk ho setór privada para haree ba nesesidade ekonómika ne’ebé emerje ema hotu atu partisipa ativa iha prosesu nian laran. Nune’e maka Governu haree katak koopretaiva maka alternativa di’ak atu kontribui ba dezenvolvimentu ekonómiku nasaun ne’e. “Ita iha polítika atu promove kooperativa para dezenvolve ekonomia rai laran.” Hateten Sekretáriu Estadu ba komunidade sira. Maibé atu kooperativa ne’ebé eziste bele hetan progresu tenke envolve membru sira iha treinamentu ka kapasitasaun hodi oinsá sira bele kompriende saida maka kooperativa. Tanba só ho edukasaun maka bele transforma organizasaun kooperativa sira sai organizasaun ne’ebé forte no bele loke biban ba membru sira atu hadi’ak sira-nia moris. 
 

“Membru sira tenke hetan treinamentu ka kapasitasaun, tanba kooperativa moris husi edukasaun, moris ho edukasaun, no la’o ho edukasaun.” SEIK Nino hateten.  “Kooperativa metin membru sira mós moris di’ak”. Sekretáriu Estadu husu mós ba membru kooperativa sira oinsá bele kuida makina dulas kafé ne’ebé apoiu husi KSTL ho di’ak, hodi nune’e bele ajuda sira prodúz kafé no bele faan ba iha merkadu. Tanba dala-barak ekipamentu sira ne’ebé apoiu husi Governu ka setór privada sira ba komunidade la uza ho di’ak, ikusmai kauza fallansu iha operasaun nian liu-liu oinsá kontinua halo produsaun. Entretantu Prezidente KSTL Agostinho Soares apresia prezensa Governu liuhosi Sekretáriu Estadu Indústria no Kooperativa hodi akompaña serinomia entrega makina ba Grupu Kooperativa Aihou, Dilora, Manulae no Namalelo iha Distritu Maubise.



Agostinho haktuir, apoiu makina sira ne’e hanesan pasu importante hodi ajuda agrikultór kafé bele halo produsaun rasik. Tanba ne’e husu ba Governu atu tau matan ba presu kafé, ne’ebé la estavél sai nuudar fatór ida ne’ebé kauza agrikultór kafé sira laiha kbiit atu kontinua halo produsaun. “Klaru katak ita tenke sai husi situasaun ruma. Ami konspira katak ita-nia povu matenek kuda kafé maibé sira sai ki’ak ba kafé tanba kompãnia barak manobra folin ba sira. Ami husu atu Governu tau atensaun ba situasaun ne’e, se lae, oinsá ita-nia povu agrikultór kafé sira bele moris di’ak ho sira-nia produtu.” Agustinho hateten.

Sekretáriu-Jerál KSTL José da Conceição da Costa mós hateten, apoiu makina dulas kafé ne’e mai husi reuniaun konsolidasaun ho membru sira iha suku Aihou no Suku Fatubesi fulan ida liuba. Tanba iha enkontru komunidade sira husu atu apoiu makina dulas kafé kulit-mean no hafoin halo tiha reuniaun ho ezekutivu KSTL nian, deside apoiu makina dulas kafé kulit mean ba membru agrikultór sira iha Distritu Maubesi Subdistritu Flexa. Makina dulas kafé ne’e entrega ba Grupu Kooperativa haat iha suku Aitutu. 


Maibé KSTL rekoñese katak sei iha tan Grupu balun maka lada’uk bele hetan apoiu, maibé sei tenta atu responde ba preokupasaun ne’e. Tanba KSTL hanesan mahon boot ba sindikatu hitu inklui Sindikatu Agrikultura Timor-Leste. Ho nune’e, liuhosi sindikatu agrikultura diside apoiu agrikultór kafé sira iha suku refere. Xefe Grupu Kooperativa Ahou Felix Nunes Mendonça Araújo husu Governu tenke haree presu kafé ne’ebé tuun tanba afeita ba komunidade agrikutór kafé nia moris. Maibé sira apresia basa Sekretáriu Estadu bele to’o iha sira-nia knua hodi rona no haree saida maka sira-nia problema. “Ami foin premeira vez hasoru Sekretáriu Estadu maibé ami husu atu fó treinamentu ba ami-nia membru sira para ami bele hatene kooperativa la’o halo nusa.” Hateten Felix.

No comments:

Post a Comment